Fundacja ORLEN

Dla niedowidzących Rozmiar tekstu: A A A

Rodzinne Domy Dziecka

Czym są RDD

Historia i stan obecny

Prekursorem idei tworzenia zastępczego środowiska rodzinnego dla dzieci osamotnionych w naszym kraju był Kazimierz Jeżewski.
Oceniając krytycznie stan opieki nad dzieckiem w sierocińcach (sama nazwa jest odpychająca) sformułował koncepcję gniazd rodzinnych, nazwanych gniazdami sierocymi. W roku 1908 powołał w Galicji Towarzystwo Gniazd Sierocych. Pierwsze gniazdo powstało w rok później w Stanisławczyku k. Przemyśla. Gniazda lokowano w gospodarstwach rolnych na wsi, w których żyli razem przybrani Rodzice oraz ich dzieci i dzieci kierowane przez Towarzystwo, głównie sieroty naturalne.

Doświadczenia pierwszych gniazd skłoniły Kazimierza Jeżewskiego do zarysowania koncepcji wiosek dziecięcych, jako zespołu gniazd sierocych. Ta koncepcja znalazła poparcie Sejmu Odrodzonej Rzeczypospolitej, do której w roku 1918 zwrócił się Jeżewski z propozycją utworzenia fundacji wiosek dziecięcych. W roku 1919 Sejm podjął jednomyślnie zgłoszoną przez ludowców uchwałę o utworzeniu fundacji nazwanej dla uczczenia Tadeusza Kościuszki Fundacją Wieś Kościuszkowska.
Jednak dopiero w roku 1929 uchwalono odpowiednią ustawę, której pełne wykonanie uniemożliwił narastający wówczas kryzys gospodarczy oraz trudności organizacyjne.

Pojedyncze gniazda sieroce działały nadal, także w okresie okupacji hitlerowskiej. Po drugiej wojnie światowej podjęto próby rozszerzenia akcji, lecz nie powiodły się w związku z koncentracją przez państwo zadań opiekuńczych i likwidacją organizacji społecznych, działających w dziedzinie opieki nad dzieckiem, w tym także Towarzystwa Gniazd Sierocych i Wiosek Kościuszkowskich.

Współpracownicy i wychowankowie Kazimierza Jeżewskiego nie zapomnieli idei i doświadczeń swego Patrona. Po przełomie październikowym 1956 r. podjęli starania o realizację idei tworzenia zastępczego środowiska rodzinnego dla dzieci osamotnionych. W roku 1957 Ministerstwo Oświaty podjęło decyzję o tworzeniu rodzinnych domów dziecka. W roku 1958 powołano dwa pierwsze RDD: Dowlaszów w Szczecinie i Zapartów w Świdwinie. Do roku 1973 rodzinne domy dziecka rozwijały się powoli. Przyśpieszyły ten rozwój obchody setnej rocznicy urodzin Kazimierza Jeżewskiego oraz osiągnięcia i upowszechnianie doświadczeń pierwszych rodzinnych domów dziecka.

Rozwój rodzinnych domów dziecka przebiegał nierównomiernie, co ilustruje poniższe zestawienie opracowane na podstawie porównania wykazów rodzinnych domów dziecka z kolejnych lat:

Rok	1958	1965	1973	1978	1985	1990	1995	2000	2005
Liczba rodzinnych domów dziecka	2	8	16	60	158	150	136	136	218

Przy tworzeniu rodzinnych domów dziecka aktywnie uczestniczył Krajowy Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy TPD.

Z czasem, do tworzenia i wspierania RDD dołączyły inne organizacje społeczne, w tym zwłaszcza Towarzystwo „Nasz Dom” z Warszawy oraz lokalne samorządy domów rodzinnych.

W miarę upływu czasu zaczęła się zwiększać stopniowo liczba domów rozwiązanych – w latach 1958 – 2005 ogółem 151 RDD.
Najczęstszym powodem rozwiązania domów było przejście opiekunów na emeryturę, a rzadziej zmiany opiekunów.

Ważne znaczenie w osiąganiu stabilizacji i integracji środowiska rodzinnych domów dziecka w Polsce ma podsumowanie dorobku tej formy opieki nad dzieckiem. Od roku 1974/75 podsumowania takie dokonywane są co 10 lat. W czwartym, kolejnym podsumowaniu uczestniczyła - jako wiodąca - Fundacja ORLEN-Dar Serca. Zebrany materiał został opublikowany w książce „Odzyskane Domy Rodzinne” (Wydawnictwo „Żak” – Warszawa 2006 r.).

Prawidłowe kształtowanie więzi środowiskowych, otwarcie się rodzinnych domów dziecka na kontakty sąsiedzkie sprzyja osiąganiu pozytywnych wyników opieki i wychowania. Proces opieki nad dzieckiem w RDD trwa lata, często kilkanaście, jeśli przyjmujemy dzieci małe. Istnieje obowiązek doprowadzienia dziecka do pełnej samodzielności, a to obecnie - i długo jeszcze - będzie sprawą trudną. Chodzi bowiem o mieszkanie, pracę i wsparcie w pierwszym okresie samodzielnego życia – jak w normalnej rodzinie.

Zarząd Fundacji
Na podstawie tekstu opracowanego przez dra Albina Kelma.

Grupa ORLEN na YouTube